Học sinh nghiên cứu khoa học (NCKH) tại các trường vùng cao nói chung và trường THPT Trần Can nói riêng là một thứ gì đó rất mới lạ, xa vời bởi có tới 95,6% học sinh đang theo học tại nhà trường là người dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn huyện nghèo của cả nước. Đối với nhiều em chỉ cần giao tiếp tốt bằng tiếng phổ thông và thi đỗ tốt nghiệp là vui lắm rồi. Bởi vậy khi nói tới NCKH các em rất bỡ ngỡ, ngại ngùng. Nhiều em khi nghe thầy cô giáo nói tới việc nghiên cứu, sáng tạo, điều chế...thì cứ nghĩ nó là một thứ cao siêu ở đâu đó mà chỉ ở những nơi phát triển như thành phố, miền xuôi mới có thể thực hiện được.
Xác định việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học - kỹ thuật trong dạy và học không chỉ là nền tảng để khơi dậy đam mê, cảm hứng yêu khoa học trong giáo viên và học sinh, mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Đây vừa là hoạt động giúp học sinh áp dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống, vừa là cách giúp các em tiếp cận, làm quen với phương pháp, kỹ năng nghiên cứu khoa học. Bởi vậy, nhà trường luôn có nhiều cách làm linh hoạt trong việc hướng dẫn, thúc đẩy, hỗ trợ học sinh khơi dậy niềm đam mê, sáng tạo KHKT. Đội ngũ giáo viên của nhà trường thường xuyên đổi mới phương pháp truyền thụ kiến thức KHKT cho học sinh bằng nhiều cách thức mới như: hướng dẫn trực tiếp phương pháp nghiên cứu khoa học, cung cấp tài liệu mới, hỗ trợ về kỹ thuật cho học sinh.
Năm học 2023-2024, trường THPT Trần Can có nhiều dự án nghiên cứu KHKT cấp trường và thu hút số lượng lớn học sinh tham gia nghiên cứu. Trong đó có 05 đề tài đạt điều kiện dự thi cuộc thi KHKT cấp trường và đã chọn được 02 sản phẩm ưu tú nhất tham gia cuộc thi KHKT cấp tỉnh. Rất may mắn cho các thầy cô và các em là cả 2 sản phẩm đều đoạt giải cấp tỉnh trong đó có 01 giải Nhì và 01 giải Tư.
Thầy Cù Huy Hoàn- Phó GĐ Sở GD&ĐT trao giấy chứng nhận cho học sinh đạt giải nhì
Tháng 8/2023 huyện Điện Biên Đông tổ chức cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên lần thứ I, nhà trường đã có 01 sản phẩm tham dự và đoạt giải B và được chọn đi tham dự cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên cấp tỉnh lần thứ VI. Tại cuộc thi này sản phẩm của nhà trường đã xuất sắc đoạt giải B và được lựa chọn đi thi cấp quốc gia. Cũng tại cuộc thi nhà trường có 02 học sinh được nhận Bằng khen của Ban chấp hành Đoàn TNCSHCM tỉnh Điện Biên.
Với những thành tích nổi bật nêu trên trường THPT Trần Can xứng đáng là lá cờ đầu trong phong trào nghiên cứu khoa học đối với học sinh cấp THPT của huyện nhà. Em Quàng Thị Định chia sẻ “Ban đầu em nghĩ NCKH là tập trung vào những vấn đề vĩ mô, khô khan. Tuy nhiên, qua cách hướng dẫn của các thầy cô, sự hỗ trợ tích cực của nhà trường, em hiểu NCKH gắn với những lợi ích, giá trị thực tiễn của cuộc sống, giúp bọn em phát triển tư duy phản biện, kỹ năng nghiên cứu thông tin và kỹ năng phân tích tổng hợp, kỹ năng làm việc theo nhóm. Ngoài ra, việc viết nghiên cứu còn giúp học sinh rèn luyện tính kiên nhẫn, cách lập luận logic và cách chọn lọc từ ngữ để truyền tải nội dung đầy đủ nhất. Những giá trị đó giúp em nuôi dưỡng đam mê NCKH nghiêm túc. Nghiên cứu còn giúp bản thân làm được những việc mà trước đây bản thân em nghĩ nó rất cao siêu, xa vời”.
Ban Giám hiệu nhà trường luôn sát cánh cùng thầy cô giáo và học sinh trong các đội tuyển, các thầy cô đã định hướng các em tập trung nghiên cứu những thiết bị, sản phẩm sẵn sàng phục vụ hoạt động khởi nghiệp, sản xuất, đổi mới công nghệ, các lĩnh vực ứng dụng y sinh học... Có thể kể đến những đề tài, sản phẩm như “ Bào chế kem bôi da từ dịch chiết cây cỏ sữa hỗ trợ điều trị các vấn đề khô da, mẩn ngứa ngoài da” hoặc “ Xà phòng khử khuẩn làm từ lá khế, bã cà phê, hỗn hợp dầu và tinh dầu quế” và còn rất nhiều những đề tài nghiên cứu về lĩnh vực khoa học xã hội hành vi, khoa học vật liệu….
Có thể nói kết quả nổi bật nhất của nhà trường trong lĩnh vực NCKHKT không phải là những giải đã được ghi nhận tại các cuộc thi mà chính là đã lan tỏa phong trào nghiên cứu khoa học đối với học sinh trường THPT Trần Can. Hi vọng với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của chi bộ Đảng, BGH và với tình yêu nghề của các thầy cô phong trào nghiên cứu khoa học ở trường THPT Trần Can sẽ còn phát triển và đạt được nhiều thành công nhiều hơn nữa.